Gök gürültüsü ve şimşek hakkında sık sorulan 35 soru

Yıldırım, dünyadaki en güzel gizemlerden biridir, ancak çok tehlikelidir çünkü devasa bir yıkıcı güce sahiptir. Eski çağlarda bile insan, yıldırımın uzun ağaçları ikiye ayırmasını, ormanları ve evleri ateşe vermesini, dağ yamaçlarında ve vadilerde sığır ve koyunları öldürmesini izlemiş ve birden fazla insanın yıldırımdan ölmesine tanık olmuştur. Kör edici şimşek izlenimi, gök gürültüsünün korkunç gümbürtüsüyle arttı.

Bu devasa korkunç unsurun karşısında insan kendini küçük, zayıf ve tamamen çaresiz hissediyordu. Şimşek ve gök gürültüsünü tanrıların hoşnutsuzluğunun tezahürü, kötü işler için bir ceza olarak görüyordu.

Modern bilim, gök gürültülü fırtınaların, gök gürültüsüne neden olan elektriksel deşarjlar-yıldırımların eşlik ettiği karmaşık atmosferik olaylar olduğunu kanıtladı. Bugün gök gürültülü fırtınalar, şimşek ve gök gürültüsü ve yıldırımdan korunma hakkında oldukça fazla şey biliyoruz. Ama açıklanmayan da var.

Yıldırım nasıl oluşur: Yıldırım nedir ve nasıl oluşur?

Bu makalenin amacı, dünya çapında yapılan yorulmak bilmeyen araştırmalar sayesinde sürekli güncellenen ve geliştirilen, çevremizde meydana gelen doğa olaylarının nedenlerini, gök gürültülü fırtınalar ve şimşekler hakkında bilimin bugüne kadar biriktirdiği bilgileri doğru bir şekilde açıklamaktır.

Gök gürültüsü ve şimşek hakkında en popüler 35 soru.

1. Gök gürültülü fırtınaların merkezleri nerededir? — Genellikle dağların ve nehir vadilerinin dönüşümlü olduğu yerlerde ve ovalarda - su buharlaşmasının daha önemli olduğu yerlerde bulunurlar. Gök gürültülü fırtınaların görünümü, bitişik hava katmanlarında sıcaklık farklılıklarının oluşmasına ve korunmasına katkıda bulunan kabartmanın şeklinden etkilenir.

2. Kuzey ve Güney Yarımkürelerde gök gürültülü fırtınalar ne kadar yaygındır? — Kuzey Yarımküre'nin orta enlemlerinin çoğu bölgesinde, en fazla gök gürültülü fırtına Haziran ve Temmuz yaz aylarında, daha az sayıda ise Aralık ve Ocak kış aylarında görülür.

Güney Yarımküre'de gök gürültülü fırtınalar en çok Aralık ve Ocak aylarında, daha seyrek olarak Haziran ve Temmuz aylarında meydana gelir. Yukarıdaki verilerin oldukça az istisnası vardır. Örneğin, Büyük Britanya'da ve İzlanda çevresinde kış fırtınaları oldukça yaygındır. Okyanus üzerinde, en fazla sayıda fırtına her zaman kışın meydana gelir.

Dünyanın tropikal ve subtropikal bölgelerinde gök gürültülü fırtınalar özellikle şiddetlidir ve çoğunlukla yağmur mevsiminde meydana gelir. Hindistan'da - ilkbaharda (Nisan - Mayıs) ve sonbaharda (Eylül). Dünyadaki en fazla fırtınalı gün sayısı tropikal ve ekvatoral ülkelerde bulunur. Kuzey enlemleri yönünde sayıları giderek azalır.

3. Gök gürültülü fırtınalar için dünyanın sıcak noktaları hangi bölgelerdir? — Altı tane var: Java — yılda 220 gün fırtınalı, Ekvator Afrika — 150, Güney Meksika — 142, Panama — 132, Orta Brezilya — 106, Madagaskar — 95.

Yıldırım İstatistikleri:

Her saniye, Dünya üzerinde 100'den fazla şimşek çakıyor, yani saatte 360.000, günde 8.64 milyon ve yılda 3 milyar.

4. Yıldırım en çok hangi yönde hareket eder? — Bulutlardan Dünya'ya ve dağlara, ovalara veya denize çarpabilirler.

5. Şimşeği neden görürüz? — İçinden devasa bir güç akışının geçtiği şimşek kanalı çok sıcaktır ve parlak bir şekilde parlar. Bu da şimşeği görmemizi sağlar.

6. Gözlemci, lideri ana sahneden ayırt edebiliyor mu? "Hayır, çünkü aynı yolda son derece hızlı bir şekilde birbiri ardına gidiyorlar."

Lider - yıldırımın ortaya çıkması için ilk hazırlık aşaması. Uzmanlar buna kafadan kademeli salıverme diyorlar. Lider, gök gürültüsü bulutundan Dünya'ya, uzunluğu yaklaşık 50 m olan ışık miktarlarının hızlı bir şekilde art arda hareket eder Bireysel adımlar arasındaki aralıklar, saniyenin yaklaşık elli milyonda biridir.

7. Zıt iki yükün ilk bağlanmasından sonra yıldırım düşer mi? "Güç kesildi, ancak şimşek genellikle burada bitmiyor." Genellikle yeni bir lider, ilk sürüm tarafından izlenen yolu takip eder, ardından yine atılanların büyük bir kısmı gelir. Bu, ikinci deşarjı tamamlar. İki aşamadan oluşan 50'ye kadar bu tür fırlatma art arda meydana gelebilir.

8. En sık kaç tane taburcu oluyor? — 2 — 3.

9. Yıldırımın titremesine ne sebep oldu? — Bireysel deşarjlar yıldırımın seyrini bozar. Gözlemci bunu bir titreme olarak algılar.

10. Bireysel deşarjlar arasındaki fark nedir? "Çok kısa bir süre... saniyenin yüzde biri kadar."Şimşek çakma sayısı yüksekse, parıltı tam bir saniye, bazen birkaç saniye sürer. Ortalama yıldırım süresi saniyenin dörtte biri kadardır. Şimşeklerin yalnızca küçük bir yüzdesi bir saniyeden uzun sürer.

Amerikalı bilim adamı McIchron, yüksek bir binadan bir buluta yükselen kısa süreli deşarjlar hakkında bilgi veriyor. Gözlenen yıldırımın yarısı 0,3 saniye sürdü.

11. Aynı yere iki kez yıldırım düşer mi?- Evet. Ostankino'daki televizyon kulesine yılda ortalama 30 defaya kadar yıldırım çarptı.

12. Yıldırım her zaman bir cismin tepesine mi düşer? - HAYIR. Örneğin, Empire State Binasına tepesinin 15 m altına yıldırım çarptı.

13. Yıldırım her zaman en yüksek cismi mi seçer? "Hayır, her zaman değil." Biri demirden, diğeri tahtadan yan yana iki direk olsaydı, daha alçakta olsa bile yıldırım demire daha çabuk çarpardı. Bunun nedeni demirin elektriği tahtadan daha iyi iletmesidir (ıslakken bile). Demir direk ayrıca toprağa daha iyi bağlanır ve iletken oluşumu sırasında elektrik yükü ona daha kolay çekilir.

14. Yıldırım, mansaptaki kum tepeciğinin veya kil alanın en yüksek noktasına düşecek mi? — Yıldırım her zaman en az dirençli yolu seçer ve bu nedenle elektrik iletkenliği kumdan daha yüksek olduğu için zeminin en yüksek noktasına değil, kilin en yakın olduğu yere çarpar. Nehrin aktığı tepelik alanda, yıldırım yakındaki tepelere değil nehre çarptı.

15. Baca dumanı yıldırımdan korur mu? — Hayır, çünkü bacadan çıkan duman yıldırımın yolunu kolaylaştırabilir ve böylece yıldırımın bacaya çarpmasına neden olabilir.

16. Şimşek olmadan gök gürültüsü olabilir mi? - HAYIR.Bildiğiniz gibi gök gürültüsü, şimşeğin kendisi olan gazların genişlemesi nedeniyle ürettiği sestir.

17. Gök gürültüsü olmadan şimşek çakar mı? - HAYIR. Gök gürültüsü bazen çok uzaklardan duyulmasa da şimşeğe her zaman eşlik eder.

18. Yıldırımdan bizi ayıran mesafe nasıl belirlenir? — İlk başta şimşeği görürüz ve ancak bir süre sonra gök gürültüsünü duyarız. Örneğin, şimşek ve gök gürültüsü arasında 5 saniye geçerse, bu süre zarfında ses 5 x 300 = 1650 m mesafe kat etmiştir Bu, yıldırımın gözlemciden 1,5 km'den biraz daha uzağa çarptığı anlamına gelir.

İyi havalarda yıldırımdan 50-60 saniye sonra gök gürültüsünü duyabilirsiniz ki bu da 15-20 km mesafeye tekabül eder. Bu, yapay patlama seslerinin duyulduğu mesafeden çok daha azdır, çünkü bu durumda enerji nispeten küçük bir hacimde yoğunlaşırken, yıldırım deşarjında ​​tüm yolu boyunca dağılır.

19. Hiç araca yıldırım çarptı mı? — Kuru lastiklerin yalıtım direnci o kadar yüksektir ki, aracın içinden doğrudan toprağa giden bir yıldırım yolu olası değildir. Ancak bir fırtına sırasında çoğu durumda yağmur yağar ve arabanın lastikleri ıslanır. Bu, araç alandaki en yüksek nesne olmasa bile çarpma olasılığını artırır.

20. Hareket halindeki bir araba, duran bir arabadan daha fazla yıldırım çeker mi? — Bu sorunun kesin bir yanıtı yok. Bununla birlikte, her durumda, yakın bir yıldırım çarpmasının korkutabileceği ve kör edebileceği gerçeği dikkate alınmalıdır, bu nedenle hareket hızı duruma uygun olmalıdır.

21. Şiddetli bir fırtına sırasında ne yapılmalı? — Şiddetli bir fırtına sırasında, uygun bir park yeri bulmaya çalışmalı veya otoyoldan bir ormana veya köy yoluna gitmeli ve orada fırtınanın geçmesini beklemelisiniz.

22. Uçuş halindeki bir uçağa yıldırım düşebilir mi? - Evet. Neyse ki, yıldırım çarpan uçakların neredeyse tamamı uçmaya devam ediyor.Her 5.000 ila 10.000 uçuş saatinde bir uçağa yaklaşık bir yıldırım düşüyor.

23. Havacılık kazalarının nedenleri arasında yıldırımın yeri nedir? — Don, kar, buzlanma, yağmur, sis, fırtına ve kasırga gibi meteorolojik etkenlerden kaynaklanan uçak kazalarının sebeplerini sıralayacak olursak, şimşek onun üzerinde son sıralarda yer alacaktır.

24. Uçaktaki hangi cihazlar yıldırıma karşı daha hassastır? — Yıldırım çarpmalarının yaklaşık üçte biri elektrikli cihazlara zarar verir. Bir yıldırım çarpmasından sonra, çeşitli araç üstü cihazların çalışmadığı durumlar vardı - mıknatısları arızalı olduğu için yakıt miktarı, yağ basıncı ve diğerlerinin göstergeleri. Yıldırım çarpması riski olduğundan, fırtına sırasında yakıt ikmali önerilmez.

25. Yıldırım çarpmasının olduğu yerden tehlikeli uzaklık ne kadardır? — Yıldırımın düştüğü yerde, içinde adım voltajının insanlar ve hayvanlar için tehlikeli olacak kadar büyük olduğu bir daire oluşur. Yarıçapı 30 m'ye ulaşabilir Çevredeki bir kişinin bunun doğrudan mı yoksa dolaylı bir yıldırım mı olduğunu ayırt etmesi zordur, çünkü körleme o kadar ani ve kükreme o kadar sağır edicidir ki, ne olduğu hemen anlaşılmaz.

26. Binada kaza olabilir mi? — Evet, bir kişi metal bir nesnenin ve paratoner çıkışının yakınındaysa.

27.Bir şehirde mi yoksa bir köyde mi yıldırım çarpması tehlikesi daha az nerede? "Şehirde çelik yapılar ve yüksek binalar bir ölçüde paratoner görevi gördüğü için insanlar daha az tehlikede. Bu nedenle, yıldırım en çok tarlalarda çalışan insanlara, turistlere ve inşaat işçilerine çarpar.

28. Bir ağacın altına saklanan kişi yıldırımdan korunur mu? “Yıldırım kurbanlarının yaklaşık üçte biri ağaçların altına sığındı.

29. Bir kişinin birkaç yıldırım çarpması yaşadığı durumlar var mı? - Dört kez yıldırım çarpan Amerikalı orman bekçisi Roy S. Sullivan'ın yürüyen bir hayalet olduğuna inanılıyor ve yanmış saçları dışında ciddi bir yaralanma yaşamadı. Kendisi yaşadıklarını şöyle anlatıyor: “Sanki dev bir yumrukla yere fırlatılmışım da tüm vücudum sarsılmış gibiydi. Kör oldum, sağır oldum ve parçalanacakmışım gibi hissettim. Bu hislerin kaybolması birkaç hafta sürdü. «

30. Yıldırımın insan vücudu üzerindeki etkisi nedir? — Yüksek voltaj altında çalışan elektrikli ekipmanın eylemiyle aynı: kişi hemen bilincini kaybeder (bu korku tarafından kolaylaştırılır), kalbi durabilir. Merkezi sinir sistemi de etkilenir, bu da sinirlerin ve kasların, özellikle de solunum kaslarının felç olmasına yol açar.

Bir kişi doğrudan bir yıldırım çarpmasından sağ kurtulursa, bunun nedeni muhtemelen akımın çoğunun başka bir nesneye gitmesidir. Az ya da çok ciddi elektrik çarpmalarına ek olarak, şimşeğin patlayıcı aktivitesi sonucunda vücutta yıldırım yaprakları yanıklar, bazen eti yırtılmış derin yaralar oluşur. Yanıklar inanılmaz bir şekle sahiptir ve genellikle adı verilen renkli resimler oluşturur. Lichtenberg görselleri.

31. Yıldırım düşmesi durumunda ilk yardım nasıl olmalıdır? — Diğer elektrik çarpmaları ve yanıklarla aynı: çoğunlukla suni teneffüs. Zamanında ve yeterince uzun süre yapıldığında birçok hayat kurtaracaktır. Yıldırım çarpan bir kişinin hayatı, uygun ilk yardım sağlanarak kurtarılabilirse, felç belirtileri genellikle zararlı sonuçlara yol açmadan, birkaç saat veya gün içinde yavaşça kaybolur.

32. Ortalama hat yıldırımı hangi enerjiyi tutar? — Şarjların gerilim, akım ve güç verilerine dayanarak, ortalama miliyumun 250 kWh (900 MJ) mertebesinde enerji içerdiği tahmin edilmektedir. İngiliz uzman Wilson başka verilerden bahsediyor — 2800 kWh (104MJ = 10 GJ).

33. Yıldırım enerjisi neye dönüşür?— En büyük kısmı her zaman ışık, ısı ve sestir.

34. Birim dünya yüzeyi başına düşen yıldırım enerjisi nedir? — Dünya yüzeyinin 1 km karesi için yıldırım enerjisi nispeten küçüktür. Güneş radyasyonu ve rüzgar enerjisi gibi atmosferdeki diğer enerji türleri, onu büyük ölçüde aşıyor.

35. Yıldırım faydalı olabilir mi? — Bir fırtına sırasında elektrik deşarjları, atmosferik oksijenin bir kısmını yeni bir gaz halindeki maddeye, keskin bir kokuya ve mükemmel dezenfekte edici özelliklere sahip ozona dönüştürür. Bileşiminde üç oksijen atomu vardır, serbest oksijen salar, bu nedenle hava bir fırtınadan sonra temizlenir.

Yıldırımın yüksek sıcaklığının etkisi altında oksijen, atmosferik nitrojen ile birleşerek suda kolayca çözünen nitrojen bileşikleri oluşturur. Ortaya çıkan nitrik asit, yağmurla birlikte toprağa girerek azotlu gübreye dönüşür.